Recensie: De vlucht van Omid - Lysette van Geel

Gebaseerd op het verhaal van Omid Aghondi

Het verhaal 

De Iraanse Omid moet op zijn tiende naar Nederland vluchten. Hij heeft een leverziekte die in zijn geboorteland niet goed kan worden behandeld. Hij laat zijn vrienden, konijn en zelfs zijn vader achter. Met goede moed gaat Omid het avontuur aan, maar al snel blijkt dat het een gevaarlijke reis wordt. Tijdens de vlucht mag Omid met niemand praten en wordt hij in een overvolle vrachtwagen gezet. Zal het hem lukken om veilig in Nederland aan te komen?

Mijn leeservaring

Wat Omid heeft meegemaakt is heftig, het boek ook. Toch is het goed te lezen door de humor die erin zit en het vertelperspectief dat is gekozen. Het wordt namelijk verteld door een vertellende ik en niet door een belevende ik. Dit maakte het iets minder indringend en spannend. Maar begrijp me niet verkeerd, het is nog steeds behoorlijk spannend!

 

Even wat informatie vooraf:

De VS heeft sancties opgelegd voor handel met Iran, medicijnen en humanitaire goederen vallen niet onder de sancties maar veel bedrijven zijn bang om vervolgd te worden en leveren daardoor alsnog niets. Veel mensen in Iran kunnen nu niet aan medicijnen komen, vele overleven het daardoor niet. Dit is een schending van mensenrechten! 

In de tijd dat Omid vluchtte waren er ook sancties (om een andere reden, maar met hetzelfde effect). Medicijnen uit Amerika waren moeilijk aan te komen door de sancties, en medicijnen uit Europa waren heel erg duur en daardoor niet toegankelijk voor vele mensen. Hier in Nederland is iedereen verplicht een zorgverzekering af te sluiten. In Iran is dit niet het geval. Zorgverzekering is erg duur en slechts 2% van de bevolking heeft een zorgverzekering. Medicijnen en dergelijke moet je dus zelf betalen.

 

Omid en zijn zus hebben een chronische leverziekte en hebben hiervoor medicijnen nodig. De medicijnen werden steeds schaarser en duurder. Tot het punt dat de familie het niet meer kon betalen. Ook hadden beide kinderen bijna jaarlijks operaties nodig. Dit kost geld. Hun ouders besloten daarom naar Nederland te vluchten. In Nederland is een goed zorgsysteem. 

Het wordt in het verhaal een beetje vaag gehouden, maar als de familie Aghondi in Iran was gebleven waren Omid en zijn zus hoogstwaarschijnlijk overleden... Gelukkig hebben ze de reis naar Nederland allemaal overleefd en hebben ze een goed leven voor zichzelf kunnen bouwen.

 

Voor in het boek is op een kaartje weergegeven hoe de reis verloopt, in het e-book is helaas geen kaart maar dit is de reis die ze hebben afgelegd: 

Teheran –> Moskou –> Minsk –> Polen –> Frankfurt –> Amsterdam –> Sneek (–> Groningen)

 

Bijzondere toon

Lysette van Geel heeft het boek dan geschreven maar ik hoor duidelijk Omid's stem. Hij was nog zo jong. 10 jaar oud, geen idee wat er allemaal op hem af kwam. Hem was verteld dat het gezin een poosje op vakantie ging naar een land ver weg, Hij had geen flauw idee dat ze niet meer terug zouden komen. En geen flauw idee hoe gevaarlijk de reis zou worden. Ook zijn ouders hadden niet beseft hoe gevaarlijk het zou zijn. 

Omid heeft een unieke stem. De combinatie van zijn fantasie en gedagdroom met de serieuze en heftige gebeurtenissen zorgden voor een bijzondere toon. Om de boel wat minder zwaar te maken is er een personage ingestopt met veel humor. Iemand die veel grapjes maakt om de situatie wat te verlichten. Toch gebeuren er echt heftige dingen. De tijd die het gezin in de overvolle vrachtwagen doorbracht heeft het meeste indruk op me gemaakt. Dagen in een afgesloten ruimte zijn, opgepropt als vee. Te weinig lucht hebben, niet of amper kunnen eten en drinken, geen wc. De pure angst als ze een grens over moesten en de douane een kijkje wilde nemen achterin de vrachtwagen. Een huilende baby die gesmoord werd omdat het stil moest zijn, anders werden ze betrapt. Het was bijzonder om dat alles door de ogen van een kind te zien...

 

'Jullie lever is ziek. Daardoor kunnen jullie snel pijn krijgen. Maar in het ziekenhuis kunnen ze jullie helpen. Als je er niet te veel over nadenkt, zul je er bijna geen last van hebben.' Arezoo had mij geknuffeld. 'Samen ziek zijn is beter dan alleen,' had ze vrolijk gezegd. Maar ik zag de angst in haar ogen.

 

Leverziekte

In het verhaal wordt niet verteld wat voor leverziekte Omid precies heeft, maar er werd wel gesproken over de ziekteverloop en een aantal symptomen waar hij mee te maken krijgt. De plek in Iran waar het gezin woonde was behoorlijk warm, vooral in de zomer. Door de warmte werden Omid's handen en voeten erg stijf. Daardoor was het bijvoorbeeld erg moeilijk om 's ochtends uit bed te kunnen komen. Arezoo had als klein kind al veel last van de ziekte. Ze lag toen al regelmatig in het ziekenhuis. Bij Omid verliep het wat meer geleidelijk. Zijn vader vertelde hem op een gegeven moment dat hij ziek was, net als zijn zus. Met het commentaar er bij dat het wel mee zou vallen als hij er niet over nadacht... Een opmerking gemaakt om het kind gerust te stellen, maar eigenlijk is het gewoon gaslighten natuurlijk. Zijn vader had natuurlijk ook geen gelijk. Die ziekte speelde hem wel degelijk parten. Ook al deed hij nog zo zijn best om er niet aan te denken, de ziekte was er altijd. En tijdens een opvlamming was het helemaal vervelend. 

 

Ik kon mijn lever door mijn huid heen zien, zo dik was hij geworden. Ik durfde er niet op te liggen of aan te zitten, omdat ik bang was dat hij zou ontploffen. Het zou de hele kamer onder spetteren. De straat, de stad, ze zouden overstromen.

 

Ziekenhuis

Soms werd zijn lever zo dik dat je hem door de huid heen kon zien. Dan moest hij naar het ziekenhuis voor behandeling en soms ook een operatie. Maar hij wilde nooit naar het ziekenhuis, daar had hij een hekel aan. Alles wit, alles saai. Hij miste de geur van wierook, de Perzische tapijten, de kruiden die zijn moeder gebruikte voor het koken. Dus hij verbeet de pijn, negeerde het zwaard in zijn borst en deed alsof het wel ging. Tot het punt dat hij flauwviel. En wakker werd in het ziekenhuis. Hij had geen keus meer. Hij wist ook wel dat het niet ging zo, maar hij wilde er niet aan toegeven. Het zo lang mogelijk uitstellen... Gelukkig had hij een levendige fantasie om hem gezelschap te houden tijdens zijn opnames.

 

Een paar jaar terug werden mijn handen en gezicht in de lente en zomer steeds roder en droger. Overal kreeg ik blaasjes en kloofjes. De eerste keer dat ik mezelf toen in de spiegel zag, schaamde ik me zo dat ik niet meer naar school durfde. Toch moest ik gaan. Ik stond te huilen in mijn schooluniform.

 

Kloven, blaasjes en huilen van schaamte

Omid was geschrokken en schaamde zich. Hij bad tot Allah om er normaal uit te zien, hij vroeg wat hij verkeerd had gedaan dat hij dit verdiende. Maar zijn moeder sprak hem stevig maar liefdevol toe. Dat hij zo niet moest denken. Ze besloot een paar dagen met hem mee te gaan naar school. Ook zijn beste vriend Jawad stond stevig aan zijn zijde. Hij was niet bang voor de ziekte. Gelukkig raakten zijn klasgenoten er al snel aan gewend.

Kinderen passen zich over het algemeen wel aan. Het zijn meestal de volwassenen die nare dingen denken/doen/zeggen en dit projecteren op hun kinderen waardoor die het gedrag overnemen. Blaren en plekken op de huid kan er soms een beetje eng of viezig uitzien, maar dat betekent niet dat iemand vies ís of vermeden moet worden!

 

Omid's doel

In het nawoord wordt verteld waarom dit boek is gemaakt. Omid was nog jong toen hij vluchtte uit Iran. Als hij had geweten hoe de reis was verlopen/wat er allemaal had kunnen gebeuren, dan had hij het misschien nooit gedaan. "Hij hoopt dat hij andere kinderen verder kan helpen met zijn verhaal. Hij hoopt dat [de lezer] ook benieuwd wordt naar andere verhalen. Van vluchtelingen, van asielzoekers, van kinderen die weg zijn gegaan uit hun eigen land en in Nederland zijn terechtgekomen. Misschien wonen ze bij jou in de straat of zitten ze bij jou in de klas. Ieder kind is anders en elk verhaal is het luisteren waard."

Omid wil graag het beeld over asielzoekers veranderen en deelt daarom zijn verhaal. Momenteel wordt er een interactieve theatervoorstelling gemaakt over Omid's vlucht met behulp van Stichting BeeldBepalend. Zijn verhaal wordt laagdrempelig verteld aan de hand van beelden, verhalen en belevingstheater.  En het is de bedoeling dat de voorstelling in 2022 te zien is in Groningen. Dus, ben je later dit jaar een keer in de stad Groningen? Check "Vlucht simulator", de voorstelling gebaseerd op Omid's vlucht. 

 

Conclusie

De vlucht van Omid is een aangrijpend verhaal over de vluchtelingenreis door de ogen van een tienjarige jongen. Een boek dat zeer geschikt is om klassikaal te lezen en over door te spreken.  De heftige situaties werden wat verlicht door humor en ook de levendige fantasie van Omid deed me glimlachen.

Een waargebeurd verhaal met een bijzondere toon. Dit is een boek wat je gelezen moet hebben!

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.